Teoria profesora E. E. Gordona

Teoria uczenia się muzyki Edwina E. Gordona

Niestety Profesor Edwin Elias Gordon zmarł 4 grudnia 2015 roku. Kontynuowanie dzieła Profesora w naszych rękach!

Profesor Edwin Elias Gordon (University of South Carolina w stanie Kolumbia) – muzyk jazzowy, pedagog, psycholog muzyki. Jest znanym badaczem, autorem licznych publikacji, testów uzdolnień muzycznych i książek, redaktorem wydań zbiorowych. Od 1979 r. do 1995 r. był związany z Katedrą Badań Muzyczno-Edukacyjnych im. Carla E. Seashore’a na uniwersytecie Temple w Filadelfii. Uzyskał tam wiele prestiżowych nagród. Koncepcja prof. E.E. Gordona, poparta badaniami empirycznymi, spotkała się z dużym zainteresowaniem specjalistów na całym świecie. Jest nowatorską, pionierską propozycją rozwiązań praktycznych dla edukacji muzycznej.

Aby wyjaśnić Państwu istotę teorii, pozwolimy sobie na przywołanie słów samego autora, prof. E.E. Gordona:

Centralnym zagadnieniem w teorii jest „audiacja”…

Dźwięk jako taki nie jest muzyką. Staje się muzyką dopiero dzięki audiacji, kiedy analogicznie jak w języku, przełożony zostanie w umyśle na określone znaczenie. Znaczenie to będzie równocześnie różne w różnych sytuacjach, także odmienne u różnych ludzi. Jakość znaczenia, jakie dana osoba może nadać muzyce w określonym czasie, jest zdeterminowana przez poziom jej uzdolnień muzycznych, zakres wykształcenia i rozległość doświadczeń. (Gordon E.E. 1999. Sekwencje uczenia się w muzyce. Umiejętności, zawartość, motywy, str. 24)

Audiacja to rozumienie muzyki, zachodzi od momentu pierwszych doświadczeń słuchowych, jeszcze w okresie prenatalnym po absorpcję, imitację i koordynację w trakcie eksploracji muzyki w towarzystwie rodziców i opiekunów. W czasie edukacji szkolnej i dorosłym życiu język muzyki doświadczamy coraz bardziej świadomie: nazywamy poszczególne motywy rytmiczne, tonalne, identyfikujemy harmonię, by następnie cieszyć się radością płynącą z improwizacji wokalnej, czy też już w zespole instrumentalnym.

Muzyka to język, jeśli go opanujemy (podobnie jak język werbalny) jesteśmy w stanie komunikować się z innym ludźmi. Teoria profesora Edwina E. Gordona pozwala w pełni korzystać z całej palety rozmowy muzycznej, nie uzależniając się od słowa pisanego (nut), dlatego daje możliwość twórczej kreacji, dającej dużo więcej satysfakcji niż odtwórstwo.

Gdy dziecko wykonuje na instrumencie jakiś utwór muzyczny, może się zdarzyć, że się pomyli. Dziecko, które audiuje potrafi naprawić pomyłkę przez odpowiednie dostrojenie (tak jak w intonowaniu) i jest na tyle zabezpieczone przez audiację, że nie przerywa gry. Dziecko, które jedynie wyuczyło się utworu mechanicznie bez audiacji, nie da sobie rady z pomyłką. Kiedy popełni błąd, jego typową reakcją będzie przerwanie gry, próba odpowiedniego ruchu oraz rozpoczęcie wykonania od nowa. Dla dziecka, które wyuczyło się mechanicznie, istnieją “złe” nuty, dla dziecka, które audiuje – odpowiednie rozwiązania. (Gordon E.E. 1997 Umuzykalnienie niemowląt i małych dzieci, str. 27)

Źródło: (Gordon E.E. 1997 Umuzykalnienie niemowląt i małych dzieci, str. 41)

W audiacji wstępnej (przygotowanie do audiacji właściwej) można wyróżnić trzy typy:

akulturację, imitację i asymilację

Ogólny zarys typów i stadiów audiacji wstępnej

Po audiacji wstępnej następuje audiacja właściwa, której nadrzędnym celem jest tworzenie nieznanej muzyki i improwizacji. Dla osób działających na gruncie edukacji w jej różnych wymiarach, uczących różnych przedmiotów niezwykle inspirująca może być sama kolejność poniższych aktywności. Jednakże wejście w edukację formalną bez wcześniejszego zbudowania relacji z podmiotem działań edukacyjnych, bez umiejętności asymilacyjnych: płynnego wypowiadania się (np. muzycznego, rozbudzenia zainteresowania tematyką wydaje się nie być zbudowana na solidnych fundamentach, które przyczynią się do trwałości muzycznych aktywności, ale też osiągnięcia biegłości i lekkości operowania umiejętnością w danym temacie.

Typy audiacji właściwej  (Gawryłkiewicz, Gawryłkiewicz, 2010, s. 5-10)

Typ 1. Słuchanie znanej lub nieznanej muzyki.

Przez słuchanie znanych i nieznanych motywów analizujemy muzykę, uprzednio łącząc motywy oraz frazy, i nadajemy jej muzycznego znaczenia, podobnie jak w mowie, wnioskując z pojedynczych słów sens wypowiedzi.

Typ 2. Czytanie znanej lub nieznanej muzyki.

Audiacja notacyjna ma sens tylko wtedy, gdy towarzyszy jej rozumienie czytanego materiału muzycznego, czyli analiza najczęściej dokonana jeszcze przed percepcją słowną.

Typ 3. Zapisywanie pod dyktando znanej lub nieznanej muzyki.

Tu również mamy do czynienia z audiacją notacyjną, proces ma jednak odwrotny przebieg: najpierw audiujemy, co usłyszeliśmy, nadajemy znaczenia odebranemu słuchowo materiałowi, i dopiero zapisujemy notacyjnie komunikat.

Typ 4. Odtwarzanie i wykonywanie znanej muzyki z pamięci.

Typ 5. Odtwarzanie i zapisywanie znanej muzyki z pamięci.

Powyższe typy dotyczą wykonywania muzyki: wokalnie lub instrumentalnie, lub notacyjnie, którą odtwarzamy w umyśle, po uprzednim przeanalizowaniu i nadaniu jej znaczenia.

Typ 6. Tworzenie nieznanej muzyki i improwizowanie podczas jej wykonywania lub w ciszy.

Typ 7. Tworzenie nieznanej muzyki i improwizowanie podczas czytania.

Typ 8. Tworzenie nieznanej muzyki i improwizowanie podczas pisania.

W Polsce koncepcję sekwencyjnej teorii uczenia się muzyki autorstwa Gordona promuje Polskie Towarzystwo E. E. Gordona z siedzibą w Bydgoszczy oraz Fundacja Kreatywnej Edukacji, które wspólnie i z udziałem partnerów organizują m.in. kursy gordonowskie dla osób kierujących edukacją muzyczną małego dziecka, międzynarodowe seminaria oraz projekty koncertowe, wydawnicze i edukacyjne na różnych poziomach wiekowych. Obie instytucje wykształciły certyfikowanych absolwentów kwalifikacyjnych kursów, którzy samodzielnie działają w Polsce i za granicą.

Polecamy następujące źródła informacji:

Stowarzyszenie GIML proponuje Wydawnictwo GIA, które wydało wszystkie książki prof. Edwina E. Gordona, a także jego uczniów.