Teoria uczenia się muzyki E.E Gordona

Niestety Profesor Edwin Elias Gordon zmarł 4 grudnia 2015 roku. Kontynuowanie dzieła Profesora w naszych rękach!

Profesor Edwin Elias Gordon (University of South Carolina w stanie Kolumbia) – muzyk jazzowy, pedagog, psycholog muzyki. Jest znanym badaczem, autorem licznych publikacji, testów uzdolnień muzycznych i książek, redaktorem wydań zbiorowych. Od 1979 r. do 1995 r. był związany z Katedrą Badań Muzyczno-Edukacyjnych im. Carla E. Seashore’a na uniwersytecie Temple w Filadelfii. Uzyskał tam wiele prestiżowych nagród. Koncepcja prof. E.E. Gordona, poparta badaniami empirycznymi, spotkała się z dużym zainteresowaniem specjalistów na całym świecie. Jest nowatorską, pionierską propozycją rozwiązań praktycznych dla edukacji muzycznej.

 

Aby wyjaśnić Państwu istotę teorii, pozwolimy sobie na przywołanie słów samego autora, prof. E.E. Gordona:

Ci, którzy dużo wiedzą o rozwoju dziecka, żartują czasami, że chcieliby umrzeć jako małe dzieci, ale najpóźniej jak tylko byłoby to możliwe. Zdają sobie bowiem sprawę, że możliwości uczenia się nigdy nie są większe niż w chwili narodzin. Wobec tego przyjmując, że najważniejszym okresem dla uczenia się jest czas od pierwszych chwil po urodzeniu (a może jeszcze przed tym faktem) do ukończenia trzeciego roku życia, należy kierować dzieckiem tak, aby odbierało nieustrukturowane, nieformalne oddziaływania. Kolejny pod względem ważności okres, to lata między trzecim a piątym rokiem – okres oddziaływań już ustrukturowanych, ale wciąż nieformalnych, realizowanych przez dom rodzinny lub przedszkole. To, czego dziecko uczy się podczas pierwszych pięciu lat życia, tworzy podstawę dla całej późniejszej edukacji, która tradycyjnie rozpoczyna się wraz z przekroczeniem progu przedszkolnej czy szkolnej “zerówki”. Im wcześniej dziecko uzyska tę podstawę, tym więcej skorzysta z późniejszej edukacji i odwrotnie – im później tego dokona, tym gorsze będą dalsze efekty. Po raz drugi nie powtórzy się okazja do nadrobienia tych zaniedbań, a nauczanie w takiej sytuacji będzie miało charakter jedynie wyrównawczy, a nie wzbogacający.(Gordon E.E. 1997 Umuzykalnienie niemowląt i małych dzieci, str.5)

Centralnym zagadnieniem w teorii jest „audiacja”…

Dźwięk jako taki nie jest muzyką. Staje się muzyką dopiero dzięki audiacji, kiedy analogicznie jak w języku, przełożony zostanie w umyśle na określone znaczenie. Znaczenie to będzie równocześnie różne w różnych sytuacjach, także odmienne u różnych ludzi. Jakość znaczenia, jakie dana osoba może nadać muzyce w określonym czasie, jest zdeterminowana przez poziom jej uzdolnień muzycznych, zakres wykształcenia i rozległość doświadczeń. (Gordon E.E. 1999. Sekwencje uczenia się w muzyce. Umiejętności, zawartość, motywy, str. 24)

Audiacja to rozumienie muzyki, zachodzi od momentu pierwszych doświadczeń słuchowych, jeszcze w okresie prenatalnym po absorpcję, imitację i koordynację w trakcie eksploracji muzyki w towarzystwie rodziców i opiekunów. W czasie edukacji szkolnej i dorosłym życiu język muzyki doświadczamy coraz bardziej świadomie: nazywamy poszczególne motywy rytmiczne, tonalne, identyfikujemy harmonię, by następnie cieszyć się radością płynącą z improwizacji wokalnej, czy też już w zespole instrumentalnym.

Muzyka to język, jeśli go opanujemy (podobnie jak język werbalny) jesteśmy w stanie komunikować się z innym ludźmi. Teoria profesora Edwina E. Gordona pozwala w pełni korzystać z całej palety rozmowy muzycznej, nie uzależniając się od słowa pisanego (nut), dlatego daje możliwość twórczej kreacji, dającej dużo więcej satysfakcji niż odtwórstwo.

Gdy dziecko wykonuje na instrumencie jakiś utwór muzyczny, może się zdarzyć, że się pomyli. Dziecko, które audiuje potrafi naprawić pomyłkę przez odpowiednie dostrojenie (tak jak w intonowaniu) i jest na tyle zabezpieczone przez audiację, że nie przerywa gry. Dziecko, które jedynie wyuczyło się utworu mechanicznie bez audiacji, nie da sobie rady z pomyłką. Kiedy popełni błąd, jego typową reakcją będzie przerwanie gry, próba odpowiedniego ruchu oraz rozpoczęcie wykonania od nowa. Dla dziecka, które wyuczyło się mechanicznie, istnieją “złe” nuty, dla dziecka, które audiuje – odpowiednie rozwiązania. (Gordon E.E. 1997 Umuzykalnienie niemowląt i małych dzieci, str. 27)

Źródło: (Gordon E.E. 1997 Umuzykalnienie niemowląt i małych dzieci, str. 41)

Koncert Niezbędnik Muzyczny:

SKARBNICA WIEDZY O TEORII PROF. EDWINA E.GORDONA

GORDON INSTITUTE FOR MUSIC LEARNING

 

W audiacji wstępnej (przygotowanie do audiacji właściwej) można wyróżnić trzy typy:

akulturację, imitację i asymilację

 

Ogólny zarys typów i stadiów audiacji wstępnej:

TYPSTADIUM
Akulturacja
OD NARODZIN DO 2-4 ROKU ŻYCIA: NIEWIELKA ŚWIADOMOŚĆ OTOCZENIA U DZIECKA.
  • Absorpcja: dziecko słucha i słuchowo gromadzi dźwięki muzyki z otoczenia.
  • Reakcje przypadkowe: dziecko porusza się i paple w odpowiedzi ale nieadekwatnie do muzycznych dźwięków środowiska.
  • Reakcje celowe: dziecko stara się odnieść ruch i paplaninę do muzycznych dźwięków środowiska.
Imitacja
OD 2-4 DO 3-5 ROKU ŻYCIA: DZIECKO ANGAŻUJE SIĘ ZE ŚWIADOMOŚCIĄ SKIEROWANĄ PRZEDE WSZYSTKIM NA OTOCZENIE.
  • Pozbywanie się egocentryzmu: dziecko rozpoznaje, że ruchy i paplanina nie pasują do muzyki z otoczenia.
  • Przełamanie kodu: dziecko naśladuje z pewną dokładnością dźwięki muzyki z otoczenia, zwłaszcza motywy tonalne i rytmiczne.
Asymilacja
OD 3-5 DO 4-6 ROKU ŻYCIA: DZIECKO ANGAŻUJE SIĘ ZE ŚWIADOMOŚCIĄ SKIEROWANĄ NA SIEBIE
  • Samoobserwacja: dziecko widzi brak koordynacji pomiędzy śpiewem a oddychaniem i pomiędzy śpiewnym recytowaniem a ruchem mięśni i oddychaniem.
  • Koordynacja: dziecko koordynuje śpiewanie i recytowanie z oddychaniem i ruchem.

 

Po audiacji wstępnej następuje audiacja właściwa, której nadrzędnym celem jest tworzenie nieznanej muzyki i improwizacji. Dla osób działających na gruncie edukacji w jej różnych wymiarach, uczących różnych przedmiotów niezwykle inspirująca może być sama kolejność poniższych aktywności. Jednakże wejście w edukację formalną bez wcześniejszego zbudowania relacji z podmiotem działań edukacyjnych, bez umiejętności asymilacyjnych: płynnego wypowiadania się (np. muzycznego, rozbudzenia zainteresowania tematyką wydaje się nie być zbudowana na solidnych fundamentach, które przyczynią się do trwałości muzycznych aktywności, ale też osiągnięcia biegłości i lekkości operowania umiejętnością w danym temacie.

 

Rodzinne muzyczne koncertowanie wg teorii uczenia się muzyki:

UCZENIE SIĘ RÓŻNICOWANIA

POZIOM SŁUCHOWO-GŁOSOWY

SKOJARZENIA SŁOWNE

SYNTEZA CZĘŚCI

SKOJARZENIA GRAFICZNE

czytanie – pisanie

SYNTEZA CAŁOŚCIOWA

czytanie – pisanie

 

UCZENIE SIĘ WNIOSKOWANIA

UOGÓLNIANIE słuchowo-głosowy – werbalny – graficzny

czytanie – pisanie

 

TWÓRCZOŚĆ/IMPROWIZACJA

słuchowo-głosowy – graficzny

czytanie – pisanie

 

ROZUMIENIE TEORII

słuchowo-głosowy – werbalny – graficzny

czytanie – pisanie

 

W Polsce koncepcję sekwencyjnej teorii uczenia się muzyki autorstwa Gordona promuje Polskie Towarzystwo E. E. Gordona z siedzibą w Bydgoszczy oraz Fundacja Kreatywnej Edukacji, które wspólnie i z udziałem partnerów organizują m.in. kursy gordonowskie dla osób kierujących edukacją muzyczną małego dziecka, międzynarodowe seminaria oraz projekty koncertowe, wydawnicze i edukacyjne na różnych poziomach wiekowych. Obie instytucje wykształciły certyfikowanych absolwentów kwalifikacyjnych kursów, którzy samodzielnie działają w Polsce i za granicą.

 

Polecamy następujące źródła informacji:

Stowarzyszenie GIML proponuje Wydawnictwo GIA, które wydało wszystkie książki prof. Edwina E. Gordona, a także jego uczniów.

Kontakt do Wydawnictwa GIA

GIA Publications, Inc.
7404 S. Mason Avenue
Chicago IL 60638
Phone: 708-496-3800 or 800-442-1358
www.giamusic.com

 
Tytuły dostępne w języku angielskim